Recep ÇETİN : REİSİ CUMHUR GAZİ MUSTAFA KEMAL: “EREĞLİ LİMANINA MÜNASİP ZAMANDA BAŞLANACAK”

(Hakimiyet Gazetesi'nin resmi internet sitesidir)

REİSİ CUMHUR GAZİ MUSTAFA KEMAL: “EREĞLİ LİMANINA MÜNASİP ZAMANDA BAŞLANACAK”

EREĞLİ’yi Ereğli yapan en önemli (f)aktör, “doğal liman”ımız olarak görülüyor. Ereğli’nin tarihi üzerine yaptığımız araştırmalarda, Ereğli’nin öneminin “doğal liman”dan kaynaklandığı belirtilmektedir.

Bu coğrafik bir durumdur. Herakles efsanesinden adını aldığı belirtilen Ereğli’nin Türk İslam olması sonrasındaki adını (Osmanlı Arşiv kayıtlarında) BEND-EREĞLİ yani Liman Ereğlisi, Ereğli Limanı olarak görebilmekteyiz.

Coğrafi konumunun yanında, tarihsel konumu da Ereğli’ye değer kazandıran önemli bir unsurdur. Zaten, Ereğli yerel tarihi üzerine bu köşede yaklaşık iki yıldır araştırmalarımızı paylaştığımız bilinmektedir.

***

23 Nisan 1929 tarihli Hakimiyeti Milliye Gazetesinde Nafia Vekili Recep Bey’den 1929 yılına dair faaliyet programı hakkında bilgi istenir. O da “bu sualinizi 1929 için değil, 199’dan başlayacak bir istikbale şamil olarak alıyorum. Evvela demiryollarından başlıyalım. –Muhtelif mukavelelere rapor edilmiş olup, heyeti mecmuası 1934 senesinde bitecek olan cem’an 2264 km’lik demiryolu mesaisinin iş programlarına göre her seneye ait safhaları şunlardır: 1- Kömür Hattı 2- Kütahya Balıkesir Hattı 3-Bakır (Fevzi Paşa-Ergani) Hattı 4- Samsun Sivas Hattı 5- Kayseri Sivas Hattı 6- Ulukışla Kayseri Hattı.

Aynı gazete haberi içinde “Yeni Yapılacak Demir Yolları” başlığı altında “yeniden inşası düşünülen demir yollarından Meclise gönderdiğimiz ve bugün Nafia Encümenlerinin tasvibine iktiran etmiş olan Tahsisat Kanununa dahil üç hat vardır:

1- FİLYOS-EREĞLİ (70 km’dir). 2-Sivas – Erzincan 3- Adapazarı-Bolu-Bayandar. Bu üç yeni hattın ehemmiyetleri hakkında kısa malumat vermeliyim. Irmak’tan Filyos’a giden kömür hattı, Filyos’la EREĞLİ arasında bağlanması ile tam kıymetini alacaktır. Bu işin tamam olması için, EREĞLİ LİMANI’nın inşasındaki zaruret barizdir. Bu bapta limanlar işleri meyanında izahat vereyim. Filyos-Ereğli hattı ile EREĞLİ LİMANI’nın yapılması, Havza’nın bugün nihayet senede bir milyon tona varan kömür ihracatını yakın senelerde birkaç misli arttıracak mahiyeti haizdir” ifadeleri bulunmaktadır.. Yine aynı gazete haberinin devamında LİMANLAR başlığı altında Nafia Vekiline sorulan “Vekaletin Liman İnşaatı hakkında tasavvur ve projelerini lutfeder msiniz” şeklindeki soruya verilen cevabın içinde “Meclisin bir encümeninden geçerek Bütçe Encümeine gönderilen Tahsisat Kanunu layihasına nazaran devlet mühim liman inşasını derpiş etmektedir. Şimdilik yapılacak limanlar: EREĞLİ-Samsun ve Mersin limanlarıdır..

EREĞLİ LİMANI:
Bu limanın ehemmiyeti ma’lumdur. Bu limanın bilhassa gemilere suhuletle ve en kısa bir zamanda otomatik tertibatla kömür verilecek silolar ve fenni teferruatı haiz olması derpiş edilmektedir. Limanın 10 milyon liraya yapılabileceğini hesap ediyoruz.

MERSİN LİMANI:
Bilhassa demiryolu ile beraber bu liman en yüksek kıymette cevheri haiz Ergani bakır madeninin kıymetli ihracatını temin edecektir. Mersin Limanının inşaatı için 17 milyon lira sarfetmek icap edeceğini tahmin ediyoruz. SAMSUN LİMANI: Kezalik Orta şarki Anadolu’nun bütün Karadeniz’e sahildar devletlerle ve boğazlar tariki ile muvaşalesini teshil edecektir. Samsun Limaının inşası için 13 milyonluk bir masraf düşünüyoruz. Trabzon İnebolu ve Amasra dalgakıranlarına, beş altı milyonluk bir tahsisat lazım gelecektir.

MUSTAFA KEMAL (ATATÜRK):
“EREĞLİ LİMANINA BAŞLANACAK” DEDİ:
21 NİSAN 1931 TARİHLİ GAZETE haberinde “Reisi Cumhur Hz’nin Beyannameleri” başlığı altında “Büyük Gazi; ‘Yapılan İşleri Takdir ve Tenkit etmek sizin Hakkınızdır’ diyor” denilerek, “C.H. Fırkası Umumi Reisi Gazi Mustafa Kemal Hz’leri şu beyannameyi neşir buyurmuşlardır” ifadesi ile Mustafa Kemal Atatürk’ün bu konudaki konuşma metninin yayınlanmış olduğunu görüyoruz.

O metnin (nutkun) ilk ifadeleri şöyle:
“Aziz Vatandaşlarım! Senelerden beri şahsıma ve reisi bulunduğum C.H.Fırkasına itimat ederek tevdi eylediğiniz devlet ve millet işlerini hakiki icaplarına uyarak ifaya çalışmaktayız. Yapılmış işler yüksek nazarlarınızın önündedir. Onları takdir ve tenkit etmek sizin hakkınızdır.” .. “Bizim bugün yeniden millete hatırlatmayı faydalı gördüğümüz esas noktalar şunlardır”.. “Nafia işlerimiz her şubesinde ameli ve verimli bir tatbik programına tevfikan takip olunacaktır. Bu işlerden büyük feyiz ve kuvvet vasıtası olan DEMİRYOLU inşaatına ısrarla devam edeceğiz. İlk inşa programlarının cidden müstacel olan tatbiki yolunda çekilen sıkıntıların tamamen yerinde olduğu kanaatindeyiz. Şimdiki inşaat devam etmekle beraber; SİVAS-ERZURUM-ZONGULDAK-HAVZA hatlarının ve daha sonra Ergani-Diyarbekir hattının yapılmasına başlanacaktır. EREĞLİ-Mersin ve Samsun limanlarının da inşaları gireceğimiz mesai devresinin münasip zamanlarında başlanacak işlerimizdendir.”

Evet, yukarıdaki ifadelerinden de anlaşılacağı üzere, 21.04.1931’de EREĞLİ’de demir yolu inşaatının ve Ereğli Limanının inşasının ivediyle yapılacağını bizzat TÜRKİYE CUMHURİYETİ’nin kurucusu olan ATATÜRK tarafından dile getirilmiştir. Bu satırları okuyan EREĞLİLİLER, gereken yorumu zaten yapacaktır.

***

16 MART 1934 TARİHLİ VAKİT GAZETESİ:
“Ereğli ve Mersin Limanları” başlığı altında Mersin ve Ereğli Limanlarının inşası için hükümete muhtelif ecnebi grupları tarafından teklifler yapılmıştır. Bu teklifler tetkik ediliyor” denilmektedir.
Son yazılarımızda Ereğli hakkında 1931-1935-1938-1945’li yıllara ait gazetelerdeki tanıtım bilgilerini paylaşmıştık. O yazılarda Ereğli Limanı hakkında şu bilgiler bulunmaktaydı:

***

EREĞLİ İLERLEMEYECEK:
“Ereğlililerin terakki (ilerleme) ve inkişaf (gelişme) edememesi en büyük dert ve düşünceleri şunlardır:
Ereğli ismi verildiği halde Ankara Ereğli hattının buradan başlamayıp Filyos’tan başlaması Ereğli halkını hayli müteessir etmiştir. Pek büyük olan limanın –liman batmış vapur enkazı ile doludur- temizlenmesi ve şimendiferin Ereğli’ye yakın zamanda bağlanması Ereğli için en büyük bir emel ve arzudur. Bunlar yapılmadıkça Ereğli hayat ve iktisatça ilerlemeyecek ve bu kasaba sessizler kasabası halinden kurtulamayacaktır. Buna kendileri de iman ve itikat ediyorlar”.

KAYNAK: 7 Mart 1931-Vakit Gazetesi

LİMAN VE DEMİR FABRİKASI:
“Liman ve demir fabrikası için henüz müsbet bir şey yoktur. Yalnız YÖNKRES ve KROP müesseseleri namına iki heyet gelmiş, tetkikat yapmışlardır. Bura halkı limanın ne zaman yapılacağını merak ediyorlar. Çünkü onlara yeniden hayat verecek olan bir şey varsa o da Ereğli Limanının bir an evvel inşa edilmesidir”.

Kaynak: 17 Ağustos 1935-KURUN GAZETESİ

LİMANI DOLDURAN GEMİ ENKAZI TEMİZLENMİŞ:
“19. asrın ikinci yarısında bu havalideki zengin maden kömürü damarları işletilmeye başlandığı sırada, kömürlerin asıl istihrac sahası biraz daha şarkta (Zonguldak-Kozlu) olmasına rağmen, bütün sahaya Ereğli Kömür Havzası adı verilmiştir ki her ne kadar bu ad zamanımıza kadar payidar olmuşsa da 20. asır başlarından sonra, Zonguldak’ın inkişafı ile Ereğli az çok gölgede kalmış ve rolü hemen hemen kömür gemilerinin nöbet beklediği veya fırtına sırasında sığındıkları bir demirleme yeri olmaya inhisar etmiş ve ancak son senelerde limanı dolduran gemi enkazı temizlenmiş, asri ihtiyaçları karşılayacak dalga kıranlı bir liman inşasına başlanmıştır”.

Kaynak: İslam Ansiklopedisi-1945

EREĞLİ LİMANININ İNŞAATINA BAŞLANIYOR
ULUS GAZETESİ-7 Temmuz 1945: Ereğli limanının inşası için gerekli hazırlıklara geçilmek üzeredir. Bu iş Türk Mühendis ve müteşebbislerinin kurduğu bir şirketçe 28 Mayıs tarihinde ihale edilmiş ve dün öğrendiğimize göre gerekli sözleşme Bayındırlık Bakanlığı ile şirket arasında imza olunmuştur.
Ereğli Limanı 7 milyon liraya ihale edilmiştir. 1949 senesi sonunda dalgakıran ve 1950 senesi sonunda da rıhtımlar tamamlanmış olacaktır.

İlk devreye girecek işler tamamlandıktan sonra liman 30-35 geminin demirde ve şamandırada bağlı beklemesine ve geminin de rıhtımlara yanaşık bir halde durmasına müsait bir vaziyete gelecektir. Rıhtımlar ilk senelerde 750 bin ton kömür, kereste ve muhtelif eşya yükletip boşaltılmasına yeter bir kabiliyette olacaktır.

Kaynak: 7 Temmuz 1945 ULUS VE AKŞAM Gazeteleri

EREĞLİ’DE YENİ LİMANIN TEMEL ATMA TÖRENİ BUGÜN YAPILACAK:
Kömür havzasında incelemeler yapmak ve birinci kısmı ihale edilmiş olan Ereğli Limanı inşaatının yarın yapılacak TEMEL ATMA TÖRENİNDE hazır bulunmak üzere Bayındırlık Bakanı Sırrı Day ve Ekonomi Bakanı Fuat Sirmen bugün Zonguldak’a gelmişlerdir. Bakanlara, Bayındırlık Müsteşar Muavini, Devlet Demiryolları İnşaat Re. Limanlar İnşaat Müdürü ve Etiban Umum Müdür Muavini refakat etmektedir. Ekonomi Bakanı öğleden sonra işletmede incelemelerde bulunmuş Bayındırlık Bakanı da Kozlu ve Üzülmez’i gezmiştir.